Σε συγκινησιακά φορτισμένο κλίμα πραγματοποιήθηκαν το πρωί της Δευτέρας 14/11/2022 στην Ποτίδαια Χαλκιδικής οι τελετές για το ολοκαύτωμα της Κασσάνδρας (14/11/1821). Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο Δήμαρχος Αμπελοκήπων-Μενεμένης και Α’ Αντιπρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος Λάζαρος Κυρίζογλου.
«Ας γίνει» ανέφερε μεταξύ άλλων ο κ Κυρίζογλου «[…] αντιληπτό απ’ όλους, πόσο μεγάλη, ισότιμη, ισόκυρη, εξίσου ένδοξη, ηρωϊκή και θυσιαστική είναι η προσφορά των Ελλήνων Μακεδόνων Αγωνιστών στην υπόθεση της Παλιγγενεσίας, όπως και των άλλων συνελλήνων. Ταυτόχρονα όμως και πόσο ιστορικά «λησμονημένη και αδικημένη».
Σ’ εμάς ανήκει το καθήκον να την αναδείξουμε. Με τη θύμιση, τη μνημοσύνη, την τιμή. Γιατί η μνήμη είναι ρίζα. Κι αν δεν ποτίζεται με το δάκρυ της μνημοσύνης μαραίνονται τα δροσερά φύλλα. Οι λαοί δεν χάνονται από τα γηρατειά ούτε από το πέρασμα του χρόνου αλλά από την αμνημοσύνη και την αγνωμοσύνη. Δεν θα επιτρέψουμε το πέπλο της λήθης και της λησμονιάς, να σκεπάσει και να αφανίσει τη θυσία τους.»
Στις εκδηλώσεις παραβρέθηκαν μεταξύ άλλων, οι Βουλευτές Χαλκιδικής, Γιώργος Βαγιωνάς και Απόστολος Πάνας, ο οποίος εκπροσώπησε τη Βουλή, η Περιφερειακή Σύμβουλος Κατερίνα Ζωγράφου, οι Δήμαρχοι Κασσάνδρας, Αναστασία Χαλκιά και Ν. Προποντίδας Μανώλης Καρράς, ο Αντιδήμαρχος Πολυγύρου Χρήστος Βορδός, που εκπροσώπησε το Δήμο Πολυγύρου, ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Γιάννης Κουφίδης, Δημοτικοί Σύμβουλοι, εκπρόσωποι των Στρατιωτικών Αρχών και των Σωμάτων Ασφαλείας, αλλά και εκπρόσωποι Συλλόγων. Μετά τη δοξολογία, τον πανηγυρικό, και την κατάθεση στεφάνων ακολούθησε παρέλαση των μαθητών των σχολείων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των δήμων Νέας Προποντίδας και Κασσάνδρας.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Δημάρχου Αμπελοκήπων-Μενεμένης Λάζαρου Κυρίζογλου.
Ημέρα Τιμής και Μνήμης είναι η σημερινή. Τιμής και Μνήμης των αγωνιστών και των αθώων θυμάτων που σφαγιάσθηκαν από τους Τούρκους στο Ολοκαύτωμα της Κασσάνδρας, τον Χαλασμό της Κασσάνδρας ή τον Μεγάλο Χαλασμό, όταν έπεσε και το τελευταίο οχυρό της Χαλκιδικής, οι Πόρτες της Κασσάνδρας, στο σημείο που βρισκόμαστε, στις 14 Νοεμβρίου 1821, πριν 201 χρόνια. Τα συγκεκριμένα ιστορικά πολεμικά γεγονότα είναι ένας πολύτιμος κρίκος στην αλυσίδα των επαναστατικών γεγονότων σε όλη τη Μακεδονία, στη Μολδοβλαχία και ολόκληρη την Ελλάδα.
Στις 24 Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, Αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας και Αρχηγός της Επανάστασης του Γένους των Ελλήνων κατά της τουρκικής σκλαβιάς, στο Ιάσιο της Μολδαβίας, εκδίδει την επαναστατική του προκήρυξη «ΜΑΧΟΥ ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ. Η ώρα ήλθεν, ω Άνδρες Έλληνες!… Εις τα όπλα λοιπόν φίλοι η Πατρίς Μας Προσκαλεί! Αλέξανδρος Υψηλάντης. Την 24ην Φεβρουαρίου 1821. Εις το στρατόπεδον του Ιασίου». Έτσι κηρύσσεται και ξεκινάει η Επανάσταση. Τον επόμενο μήνα, στις 23 Μαρτίου 1821, εισέρχονται στην Καλαμάτα οι Μανιάτες ελευθερωτές υπό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Την ίδια ημέρα, στις 23 Μαρτίου 1821, ο Εμμανουήλ Παπάς, μέλος της Φιλικής Εταιρείας και Αρχιστράτηγος της Επανάστασης του 1821 στη Μακεδονία, αποβιβάζεται στην Μονή Εσφιγμένου του Αγίου Όρους από το πλοίο του Καπετάν Χατζηβισβίζη, που ήταν έμφορτο με πυρομαχικά, για να ξεκινήσει κι αυτός το Μεγάλο Αγώνα. Στις 25 Μαρτίου 1821 ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί τα όπλα των επαναστατών στη Μονή της Αγίας Λαύρας. Αυτή είναι η χρονική ακολουθία της Έναρξης και εξέλιξης της Ελληνικής Επανάστασης. Αυτή είναι η αλήθεια.
Ας γίνει λοιπόν αντιληπτό απ’ όλους πόσο μεγάλη, ισότιμη, ισόκυρη, εξίσου ένδοξη, ηρωϊκή και θυσιαστική είναι η προσφορά του Εμμανουήλ Παπά, του καπετάν Στάμου Χάψα και των Ελλήνων Μακεδόνων Αγωνιστών στην υπόθεση της παλιγγενεσίας, όπως και των άλλων συνελλήνων. Ταυτόχρονα όμως και πόσο ιστορικά «λησμονημένη κι αδικημένη».
Ο Εμμανουήλ Παπάς, γιος ιερέα, γεννήθηκε στο χωριό Δοβίστα (σήμερα Εμμανουήλ Παπάς) Σερρών το έτος 1773 και το 1819 μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία και ορκίσθηκε να θυσιάσει τα πάντα για την πατρίδα και το έπραξε. Το 1793 σε ηλικία 20 ετών παντρεύεται και με την σύζυγό του Φαίδρα (Αφένδρα) αποκτούν ένδεκα παιδιά, 8 αγόρια και 3 κορίτσια. Ήταν πολύ πλούσιος. Είχε 2 δικές τράπεζες. Διέθεσε την περιουσία του, τη ζωή του και τη ζωή των παιδιών του στον Αγώνα του Γένους μας.
Ο Εμμανουήλ Παπάς, ενεργώντας σύμφωνα με την εντολή του Αλέξανδρου Υψηλάντη και με βάση το σχέδιό του, να προετοιμάσει το έδαφος και να ξεσηκώσει τους κατοίκους της Μακεδονίας σε Επανάσταση, αγοράζει στην Κωνσταντινούπολη με 20.000 μαχμουτιέδες δηλ. με 500.000 αργυρές δραχμές, όπλα και πολεμοφόδια και στις 23 Μαρτίου 1821, αφού τα φόρτωσε στο καράβι του Αινίτη Χατζηβισβίζη, με πλοίαρχο τον καπετάν Νικόλαο Λυκιαρδόπουλο, αναχώρησε για το Άγιον Όρος, συνοδευόμενος από τον υπασπιστή του Ιωάννη Χατζή Πέτρου και τον γραμματικό του Δημήτριο Οικονόμου. Ο Παπάς αποβιβάζεται στη Μονή Εσφιγμένου, της οποίας ο ηγούμενος ήταν Φιλικός. Απ’ εκεί δίνει το έναυσμα για την επανάσταση στη Μακεδονία και αισιοδοξώντας για την έκβαση του αγώνα γράφει στις 7 Μαΐου 1821 στους Υδραίους να στείλουν μοίρα στόλου για να προσβάλλουν τη Θεσσαλονίκη από ξηρά και θάλασσα. Πρώτα ξεσηκώνονται τα χωριά της Κασσάνδρας κι ακολουθούν τα χωριά Παρθενώνας, Ορμύλια και Νικήτη της Σιθωνίας. Οι Πολυγυρινοί αντέκρουσαν τον αρχηγό (Τσερίμπαση) της Παζαρούδας. Επαναστατούν βέβαια και όλα τα μοναστήρια. Χίλιοι περίπου καλόγεροι πιάνουν τα όπλα. Ταυτόχρονα οι κάτοικοι της δυτικής Χαλκιδικής, δηλ. της Καλαμαρίας, κυριεύουν τα περισσότερα τουρκικά χωριά της και προχωρούν προς την κατεύθυνση της Θεσσαλονίκης. Φθάνουν μέχρι το Σέδες (Θέρμη). Η επανάσταση εξαπλώνεται και στα Μαντεμοχώρια. Ο σουλτάνος Μαχμούτ εξαπέστειλε κατά των επαναστατημένων Ελλήνων Μακεδόνων δύο αλλεπάλληλες στρατιές, τον Μάιο και τον Νοέμβριο του 1821 με τους πασάδες Χατζή Μπαϊράμ και Μεχμέτ Εμίν, τον επονομαζόμενο για την σκληρότητά του Εμπού Λουμπούτ. Οι Μακεδόνες ανέκοψαν για μεγάλο χρονικό διάστημα και τις δύο στρατιές. Έτσι δόθηκε η ευκαιρία, η επανάσταση στην Πελοπόννησο να στεριώσει. Με τη δική του ηγεσία και τη συμμετοχή του Καπετάν Στάμου Χάψα και άλλων οπλαρχηγών δίνονται σκληρές μάχες στον Πολύγυρο, την Ιερισσό, την Ορμύλια, τη Νικήτη, τα Βασιλικά, την Κασσάνδρα, την Ρεντίνα, την Απολωνία. Ο Χάψας μάλιστα φθάνει στη Θέρμη έξω από τη Θεσσαλονίκη. Κι όλα αυτά χωρίς καμία έξωθεν βοήθεια. Ο Χάψας πέφτει στη μάχη, στη θέση που βρίσκεται η ιστορική Μονή της Αγίας Αναστασίας και ο Εμμανουήλ Παπάς αφήνει την τελευταία του πνοή μέσα στο πλοίο που τον μετέφερε προς την Ύδρα. Τα παιδιά του: ο Αθανάσιος Παπάς έπεσε μαχόμενος στη Χαλκίδα το 1826, ο Ιωάννης Παπάς έπεσε μαχόμενος το 1825 στο Μανιάκι κατά του Ιμπραήμ στο πλευρό του Παπαφλέσσα, ο Νικόλαος Παπάς έπεσε μαχόμενος σαν καπετάνιος στο πλευρό του Καραϊσκάκη και κατά του Κιουταχή στο Καματερό Αττικής, ο Αναστάσιος έλαβε μέρος στις μάχες της Μολδοβλαχίας πολεμώντας στο πλευρό του Αλέξανδρου Υψηλάντη και αργότερα στην έξοδο του Μεσολογγίου. Η σύζυγός του και οι θυγατέρες του φυλακίσθηκαν.
Η επανάσταση περί τα μέσα Ιουλίου του 1821, καθώς ο Παπάς και οι επαναστατημένοι ήταν ουσιαστικά μόνοι και αβοήθητοι, περιορίζεται στις Χερσονήσους Αγίου Όρους και Κασσάνδρας και η άμυνα των Ελλήνων εντοπίζεται πίσω από τους λεπτούς ισθμούς των. Εκεί έχουν σταθεροποιηθεί πια τα νέα μέτωπα. Τα στρατεύματα των Ελλήνων Μακεδόνων αντιστέκονται και αποκρούουν τις επιθέσεις των Τούρκων για 4 ½ μήνες. Η επανάσταση στη Χαλκιδική τελικά πνίγεται στο αίμα. Η Χαλκιδική, η Κασσάνδρα, η Μακεδονία θυσιάζονται. Εκατόν είκοσι πόλεις και χωριά αφανίσθηκαν, οι άνδρες σφαγιάσθηκαν και πολλές χιλιάδες γυναικόπαιδα πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα. Οι Κασσανδρινοί όπως και οι άλλοι Έλληνες έπραξαν το χρέος τους προς την υπόδουλη πατρίδα και θυσίασαν τη ζωή τους για την ελευθερία του γένους. Η θυσία του είναι ισότιμη με αυτή των Ψαρών, της Χίου, της Κάσου, του Σουλίου και του Μεσολογγίου αλλά δυστυχώς δεν αναφέρεται ακόμη και σε ιστορικά συγγράμματα.
Ο αρχηγός της επανάστασης Εμμανουήλ Παπάς κινδυνεύοντας να συλληφθεί φεύγει από τη Μονή Εσφιγμένου με άλλους κοσμικούς και μοναχούς προς την ελεύθερη Ελλάδα, μαζί με το αρχείο του και το γιο του Γιαννάκη. Στο καράβι παθαίνει καρδιακή προσβολή και φθάνει νεκρός στην Ύδρα, όπου θάβεται στις 5.12.1821. Ήταν τότε 48 ετών. Από την 23η Μαρτίου 1821 μέχρι την 14η Νοεμβρίου 1821, δηλαδή επί 7 μήνες και 22 ημέρες, ο Εμμανουήλ Παπάς και οι Επαναστάτες απασχόλησαν μεγάλες τουρκικές δυνάμεις στη Μακεδονία και έδωσαν το χρόνο και τη δυνατότητα να στεριώσει η Επανάσταση στην Πελοπόννησο και τη Νότια Ελλάδα, όπως άλλωστε ήταν και το σχέδιο του Αλέξανδρου Υψηλάντη.
Κυρίες, Κύριοι
Σ’ εμάς, τους σημερινούς Έλληνες αλλά και τις επερχόμενες γενεές, απομένει να θυμόμαστε, να σεβόμαστε και να τιμούμε τη θυσία των Ελλήνων Μακεδόνων Αγωνιστών του ‘21. Πώς όμως; Κάνοντας πράξη στη ζωή μας τις αρχές και τις αξίες για τις οποίες έζησαν, αγωνίσθηκαν και πέθαναν ο Εμμανουήλ Παπάς, ο καπετάν Στάμος Χάψας, οι αδελφοί Μαρκίδες Πούλιου, ο Θεοχάρης Τουρούντζιας, οι Γεώργιος Παπαζώλης, Δημήτριος Καρακάσης, Μιχαήλ Παπαγεωργίου, Μιχαήλ Δούκας, Δημήτρης Αργυριάδης, Γεώργιος Νιόπλιος και Νικόλαος Κασομούλης από τη Σιάτιστα, οι αδελφοί Ιωάννης και Παναγιώτης Εμμανουήλ από την Καστοριά, οι Γεωργάκης Ολύμπιος, Ιωάννης Φαρμάκης, Χριστόφορος Περραιβός, ο Λογοθέτης Ζαφειράκης από τη Νάουσα, ο Καρατάσιος, ο Αγγελής Γάτσος, ο Διαμαντής Νικολάου, ο Βασιλικός από τη Χαλκιδική, ο Τζαμτζάκος από τα Μαντεμοχώρια.
Ο Μητροπολίτης Κίτρους Μελέτιος λιντσάρεται από τον Τουρκικό όχλο στο Καπάνι Θεσσαλονίκης, ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης που βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη απαγχονίζεται μαζί με τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’. Πρόκριτοι της Θεσσαλονίκης και της Βέροιας εκτελούνται. 100 καλόγεροι οδηγούνται στη Θεσσαλονίκη, βασανίζονται και εκτελούνται στο Διοικητήριο και το Λευκό Πύργο. Δεκατρία (13) κορίτσια Ναουσαίες προτίμησαν τον πνιγμό στους καταράκτες της Αράπιτσας από την ατίμωση.
Κλείνω την ομιλία μου όπως ξεκίνησα. Ας γίνει λοιπόν αντιληπτό απ’ όλους, πόσο μεγάλη, ισότιμη, ισόκυρη, εξίσου ένδοξη, ηρωϊκή και θυσιαστική είναι η προσφορά των Ελλήνων Μακεδόνων Αγωνιστών στην υπόθεση της Παλιγγενεσίας, όπως και των άλλων συνελλήνων. Ταυτόχρονα όμως και πόσο ιστορικά «λησμονημένη και αδικημένη».
Σ’ εμάς ανήκει το καθήκον να την αναδείξουμε. Με τη θύμιση, τη μνημοσύνη, την τιμή. Γιατί η μνήμη είναι ρίζα. Κι αν δεν ποτίζεται με το δάκρυ της μνημοσύνης μαραίνονται τα δροσερά φύλλα. Οι λαοί δεν χάνονται από τα γηρατειά ούτε από το πέρασμα του χρόνου αλλά από την αμνημοσύνη και την αγνωμοσύνη. Δεν θα επιτρέψουμε το πέπλο της λήθης και της λησμονιάς, να σκεπάσει και να αφανίσει τη θυσία τους. Τιμή και δόξα τους πρέπει αέναη. Αθάνατοι. Ζήτω η Ελλάδα μας! Ζήτω η Μακεδονία μας!
Ευχαριστώ τον αγαπητό Αντιπεριφερειάρχη Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής Γιώργου Ιωάννη και τον αγαπητό συνάδελφό μου Δήμαρχο Νέας Προποντίδας Μανώλη Καρρά για τον τιμητικό ορισμό μου ως ομιλητή. Σας ευχαριστώ.
Ακολουθήστε το ΣυνΔΗΜΟΤΗ:
✅ στο Google News ➡
✅ στο Facebook ➡
✅ στο Instagram ➡
✅ στο twitter ➡
✅ στο pinterest ➡
✅ στο Youtube ➡
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
